کد مطلب:328002 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:383
اهمّیت و ارزش کار و کارگر در اسلام
رسول گرامی اسلام دست كارگری را كه بر اثر كار و فعالیت ورم كرده بود، بلند كرد و فرمود: «این دستی است كه هیچ گاه آتش جهنم آن را نمی سوزاند; این دستی است كه خدا و رسولش آن را دوست می دارد. كسی كه از دسترنج خود روزی اش را فراهم كند، خداوند با نظر رحمت به او می نگرد»(1).
از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده است: «همانا خداوند بنده پیشهور امین را دوست دارد». در روایت دیگر است: «كسی كه سربار جامعه باشد، نفرین شده است»(2).
شخصی نزد رسول خدا از مردی كه زیاد به عبادت پرداخته بود و كار نمی كرد، یاد نمود. حضرت فرمود: چه كسی مخارج زندگی او را بر عهده دارد، گفتند: یكی از برادرانش. فرمود برادرش از وی عابدتر است(3).
در هنگامی كه امام باقر(علیه السلام) در زمین مزروعی خود مشغول كار و فعالیت بود، شخص جسوری عبور كرد و دید آن حضرت كار می كند. رو به حضرت كرد و گفت: در این حال اگر مرگ تو فرا رسد، جواب خداوند را چه می دهی، امام در پاسخ او فرمود: اگر در این حال مرگم فرا رسد، در حالی كه در طاعت و عبادت پروردگارم می باشم، از دنیا می روم(4).
در اسلام هر گونه صنعت و ساختن هر گونه وسیله كه مورد نیاز جامعه و به نفع و صلاح اجتماع باشد، نه تنها جایز و مباح است، بلكه به عنوان واجب كفایی باید عدّه ای به آن اقدام كنند و آن صنعت را فرا گیرند، تا نیاز مردم برآورده شود(5).
صنعت ساختن آلات و ادواتی كه از آنها جز فساد و عمل ناروا نتیجه ای گرفته نشود، همچون ساختن شراب و صنعت بت تراشی و تهیّه وسایل قمار، حرام و ممنوع است(6).
اسلام برای ریشه كن نمودن فقر كه منشأ اغلب مفاسد و تیره روزی ها است و برای تولید ثروت دستورهای مؤكدی داده است; بدین قرار:
1ـ كسی كه زمین مواتی را آباد كند، آن زمین تا هنگامی كه احیا برقرار باشد، به او اختصاص پیدا می كند، اما همین كه زمین را رها كند و آن را معطّل بگذارد و در آن زمین كار تولیدی نكند، حاكم اسلامی آن را به دیگری می دهد، تا تولید ثروت نماید. شهید ثانی در این باره چنین اظهارنظر كرده است: «ملكیّت در این گونه زمین ها به وسیله احیا صورت می گیرد و هنگامی كه آبادی (بر اثر بی توجهی) از بین برود، خود به خود ملكیت نیز زایل می گردد»(1).
2ـ كسی كه خانه، مغازه و یا كشتزار و زمینی را اجاره كرده باشد، بدون این كه كاری در آنها صورت داده باشد، نمی تواند آنها را با اجرت زیادتر به دیگری اجاره دهد(2).
3ـ اسلام ربا را اكیداً حرام كرده و با تحریم سود ربوی مردم را به سوی سرمایه گذاری در كارهای تولیدی سوق داده است(3).
4ـ در روایاتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده است:«بهترین مردم كسی است كه برای مردم و اجتماع سودمندتر است»(4).
از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده است: «همانا خداوند بنده پیشهور امین را دوست دارد». در روایت دیگر است: «كسی كه سربار جامعه باشد، نفرین شده است»(2).
شخصی نزد رسول خدا از مردی كه زیاد به عبادت پرداخته بود و كار نمی كرد، یاد نمود. حضرت فرمود: چه كسی مخارج زندگی او را بر عهده دارد، گفتند: یكی از برادرانش. فرمود برادرش از وی عابدتر است(3).
در هنگامی كه امام باقر(علیه السلام) در زمین مزروعی خود مشغول كار و فعالیت بود، شخص جسوری عبور كرد و دید آن حضرت كار می كند. رو به حضرت كرد و گفت: در این حال اگر مرگ تو فرا رسد، جواب خداوند را چه می دهی، امام در پاسخ او فرمود: اگر در این حال مرگم فرا رسد، در حالی كه در طاعت و عبادت پروردگارم می باشم، از دنیا می روم(4).
در اسلام هر گونه صنعت و ساختن هر گونه وسیله كه مورد نیاز جامعه و به نفع و صلاح اجتماع باشد، نه تنها جایز و مباح است، بلكه به عنوان واجب كفایی باید عدّه ای به آن اقدام كنند و آن صنعت را فرا گیرند، تا نیاز مردم برآورده شود(5).
صنعت ساختن آلات و ادواتی كه از آنها جز فساد و عمل ناروا نتیجه ای گرفته نشود، همچون ساختن شراب و صنعت بت تراشی و تهیّه وسایل قمار، حرام و ممنوع است(6).
اسلام برای ریشه كن نمودن فقر كه منشأ اغلب مفاسد و تیره روزی ها است و برای تولید ثروت دستورهای مؤكدی داده است; بدین قرار:
1ـ كسی كه زمین مواتی را آباد كند، آن زمین تا هنگامی كه احیا برقرار باشد، به او اختصاص پیدا می كند، اما همین كه زمین را رها كند و آن را معطّل بگذارد و در آن زمین كار تولیدی نكند، حاكم اسلامی آن را به دیگری می دهد، تا تولید ثروت نماید. شهید ثانی در این باره چنین اظهارنظر كرده است: «ملكیّت در این گونه زمین ها به وسیله احیا صورت می گیرد و هنگامی كه آبادی (بر اثر بی توجهی) از بین برود، خود به خود ملكیت نیز زایل می گردد»(1).
2ـ كسی كه خانه، مغازه و یا كشتزار و زمینی را اجاره كرده باشد، بدون این كه كاری در آنها صورت داده باشد، نمی تواند آنها را با اجرت زیادتر به دیگری اجاره دهد(2).
3ـ اسلام ربا را اكیداً حرام كرده و با تحریم سود ربوی مردم را به سوی سرمایه گذاری در كارهای تولیدی سوق داده است(3).
4ـ در روایاتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله) نقل شده است:«بهترین مردم كسی است كه برای مردم و اجتماع سودمندتر است»(4).
1 . اقتصادنا، ص 652.
2 . وسائل الشيعه، ج12، ص13 و 18.
3 . همان، ص14.
4 . همان، ص10.
5 . شيح انصاري، المتاجر، ص 3.
6 . و انواع صنوف الآلات التي يحتاج العباد منها منافعهم و بها قوامهم ... ، المتاجر، اوّل كتاب مكاسب محرّمه.
1 . إنّ العلّةُ في تملُّك هذه الأراضي هي العَمارةُ فإذا زالت العلّةُ زال المعلول. مسالك الافهام، كتاب احياء الموات، به نقل از اقتصادنا، ص 477.
2 . العروة الوثقي، كتاب الاجاره، فصل 5، مسأله 1.
3 . تحريم ربا به نصّ كتاب و سنّت ثابت شده است: يَمْحَقُ اللّه الرِّبا ـ بقره (2) آيه 276; الروضة البهية،ج 1، ص368.
4 . اصول كافي، ج 3، ص239.